Mimarl�k Kentle�menin Neresinde?

Arkitera Platformu olarak organize edilen ve Kale Gurubunun sponsorlu�unda gerçekle�en “Mimarl�k Kentle�menin Neresinde?” ba�l�kl� konferanslar�n Adana bölümü panelistler Emre Arolat, Mete Tapan, Hakk� Y�rt�c�, �hsan Bilgi ve benim kat�l�m�mla gerçekle�ti. Belediye Tiyatro Salonunda organize edilen toplant�ya genç mimar ve ö�renciler kat�l�rken, genel anlamda kat�l�m�n az olmas� üzücüydü. Sabah Adana çevresini gezme f�rsat�n� bulan panelistler, ö�leden sonraki konferansta Adana kenti ile ilgili görü�lerini payla��rken imar plan�ndaki yetersizlikler ve uygulamadaki eksikleri tart��t�lar. Salondaki dinleyicilerin soru ve katk�lar�yla sonuçlanan toplant�da Adana’n�n gelece�e umut vaat eden bir tablo olu�mad�.

Toplant�da panelistler aras�nda “Mimarl�k kentle�menin neresinde?” sorusuna net bir cevap verilmedi. Kentle ilgili tart���l�rken iki ayr� görü� vard�: Birbirlerine yak�n gibi görünen ama temelde çok farkl� kullan�mlar içeren bu iki farkl� vizyon, “kentin mimarisi” ve onun kar��t� “mimarinin kenti” olarak ayr�labilir.

Kentin mimarisi, geleneksel anlamda, kent formunu ve mekanlar�n� mimarca tasarlar ve uygular diyebiliriz. Bu vizyon kentin altyap�s�n� önemseyerek finanse eder ve özel yap�lar�n mimarisini imar kanunlar�yla tarif eder. Mimarinin kenti, modern anlamda kent formunu kendi iç dinamikleriyle, yap� birikimiyle geni�letir, �ekillendirir ve metropolle�tirir. Özel yat�r�m� te�vik eden bu vizyon bireysel yap�lar�n, sitelerin ve kültürel binalar�n “nitelikli mimari” olmalar�n� önemserken kenti sadece genel olarak tarif etmekle yetindi�i söylenebilir. Anla��l�yor ki “kentin mimarisi” temelinde yerel, sosyalist, çevreci ve sürdürebilir bir tav�r sergilerken, “mimarinin kenti” küresel, kapitalist ve tüketici bir yakla��m� tercih eder.

Bu iki ayr� vizyonu “do�ru/yanl��” veya “siyah/beyaz” olarak ele�tirmek veya onaylamak yanl�� olur. Sa�l�kl� bir kentin hem sürdürebilir hem de dinamik olmas� için toplumsal ve bireysel ç�karlar dengelenerek ortak bir vizyonun payla��lmas� gerekir.

Önceden belirlenmi� bir kent formunun kat� bir �ekilde uygulanmas� ancak kamusal ç�karlar�n bireysel ç�karlar� ezerek ve muhalefeti susturarak antidemokratik bir sistemle mümkün olabilece�i için tercih edilemez. Di�er kutupta, formunu belirlemeden, kenti kapitalizmin ac�mas�z dinami�ine terk etmek ve kamu yararlar�n� bireysel ç�karlara teslim etmek demokrasiyi sanalla�t�raca�� için kabul edilemez.

Kentlerin, kat� düzenli veya kaotik olmalar� aras�nda bir seçim yapmaya mecbur kalmadan, her ikisini de kabul ederek, anlaml� ve esnek olmalar� için uzun bir süreç içinde ortak bir vizyonla planlanmalar� tercih edilmelidir. Uygulama sürecinde kentlinin tercihen kulland��� mekanlar ve alanlar mimarca tasarlan�p sonradan estetik kazanabilir. Ancak, kentin kentliler taraf�ndan sahiplenilmesi için, önceden s�n�rlar� belirlenmi� tan�ml� semtlerin ve mahallelerin yarat�lmas� gerekir. Kentin tan�ms�zla�arak metropolle�mesi kentliyi yabanc�la�t�r�yorsa e�er, böyle bir geli�im sorgulanmal�d�r. Da��n�k ve tan�ms�z bir metropol yaratma yerine kentin yeni uydukent birimleriyle tasarlanmas� ve geli�mesi dü�ünülmelidir. Böyle bir planlamayla, küreselle�menin avantajlar�ndan faydalan�l�rken “sürdürülebilir yerellik” korunabilir ve hatta geli�tirilebilir.